Tushuntirish
Ikki mahsulot o’rtasidagi nisbiy xarid narxini qanday aniqlash mumkin?
Nisbiy xarid narxini quyidagi formula bo’yicha hisoblash mumkin:
A bandining B bandiga nisbatan narxi:
§§ R = \frac{(P_A \times Q_A)}{(P_B \times Q_B)} \times 100 §§
qayerda:
- § R § — narxning nisbiy foizi
- § P_A § — A bandining narxi
- § P_B § — B bandining narxi
- § Q_A § — A bandining miqdori
- § Q_B § — B bandining miqdori
Ushbu formula A ob’ektining umumiy qiymatini foizda ifodalangan B elementining umumiy qiymatiga nisbatan qandayligini hisoblab chiqadi. 100% dan yuqori natija A elementi B bandiga nisbatan qimmatroq ekanligini ko’rsatadi, 100% dan kam natija esa A elementi arzonroq ekanligini ko’rsatadi.
Misol:
A elementining narxi (§ P_A §): $10
A elementi miqdori (§ Q_A §): 2
B elementining narxi (§ P_B §): $12
B bandining miqdori (§ Q_B §): 1
Nisbiy narxni hisoblash:
§§ R = \frac{(10 \times 2)}{(12 \times 1)} \times 100 = \frac{20}{12} \times 100 \approx 166.67% §§
Bu shuni anglatadiki, A ob’ektining umumiy qiymati B bandining umumiy qiymatining taxminan 166,67% ni tashkil qiladi.
Nisbiy xarid narxi kalkulyatoridan qachon foydalanish kerak?
- Byudjetlashtirish: Xarid qilish bo‘yicha asosli qaror qabul qilish uchun turli ob’ektlar xarajatlarini solishtiring.
- Misol: Narx va miqdorga qarab bir xil mahsulotning ikkita markasi o’rtasida qaror qabul qilish.
- Xarid: Qaysi mahsulot pul uchun yaxshiroq narx taklif qilishini baholang.
- Misol: Ommaviy xaridlarni bitta mahsulot xaridlari bilan solishtirish.
- Moliyaviy tahlil: inventarizatsiyangizdagi turli ob’ektlarning iqtisodiy samaradorligini baholang.
- Misol: korxona uchun ta’minot narxini tahlil qilish.
- Investitsiya qarorlari: aktivlar yoki mahsulotlarning nisbiy qiymatini aniqlang.
- Misol: Ikkita investitsiya imkoniyatlarining narxini solishtirish.
- Xarajatlarni boshqarish: Shu kabi moddalarni solishtirish orqali xarajatlarni kuzatib boring va nazorat qiling.
- Misol: Bitta mahsulot uchun turli etkazib beruvchilarning narxini baholash.
Amaliy misollar
- Baqqollik xaridi: Xaridor ushbu kalkulyatordan kichikroq miqdorni xarid qilishdan ko’ra ko’proq miqdorda mahsulot sotib olish tejamkorroq ekanligini aniqlash uchun foydalanishi mumkin.
- Chakana narxlari: Chakana sotuvchi raqobatbardosh narxlar strategiyasini belgilash uchun raqobatdosh mahsulotlarning nisbiy narxlarini tahlil qilishi mumkin.
- Tadbirlarni rejalashtirish: Tadbirni rejalashtiruvchi mehmonlar soniga qarab turli xil ovqatlanish variantlari xarajatlarini solishtirishi mumkin.
Foydalanilgan atamalarning ta’riflari
- Narx (P): mahsulot yoki xizmatni sotib olish uchun zarur bo’lgan pul miqdori.
- Miqdor (Q): Xarid qilinayotgan mahsulot birliklari soni.
- Nisbiy narx (R): ikki moddaning umumiy xarajatlarini foizda ifodalangan taqqoslash.
Turli qiymatlarni kiritish va nisbiy xarid narxining dinamik o’zgarishini ko’rish uchun yuqoridagi kalkulyatordan foydalaning. Natijalar sizda mavjud bo’lgan ma’lumotlarga asoslanib qaror qabul qilishga yordam beradi.