Tushuntirish

Nisbiy tahlil nima?

Nisbiy tahlil - bu turli xil moliyaviy ko’rsatkichlarni taqqoslash orqali kompaniyaning moliyaviy natijalarini baholash uchun ishlatiladigan miqdoriy usul. U manfaatdor tomonlarga, jumladan investorlar, boshqaruv va tahlilchilarga kompaniyaning rentabelligi, samaradorligi, likvidligi va to‘lov qobiliyatini tushunishga yordam beradi.

Kalit nisbatlar hisoblangan

  1. Foyda marjasi: Bu nisbat kompaniya daromadning har bir dollari uchun qancha foyda olishini ko’rsatadi. U quyidagicha hisoblanadi: $$ \text{Foyda marjasi} = \frac{\text{Sof foyda}}{\text{Daromad}} \times 100 $$ qayerda:
  • § \text{Net Profit} § — daromaddan barcha xarajatlar chegirib tashlanganidan keyingi foyda.
  • § \text{Revenue} § — sotishdan olingan umumiy daromad.

Misol: Agar kompaniya $20,000 sof foyda va $100,000 daromadga ega bo’lsa, foyda marjasi quyidagicha bo’ladi: $$ \text{Foyda marjasi} = \frac{20000}{100000} \times 100 = 20% $$

  1. Aktivlar rentabelligi (ROA): Bu koeffitsient kompaniyaning foyda olish uchun o’z aktivlaridan qanchalik samarali foydalanishini o’lchaydi. U quyidagicha hisoblanadi: $$ \text{Aktivlar rentabelligi} = \frac{\text{Sof foyda}}{\text{Jami aktivlar}} \marta 100 $$ qayerda:
  • § \text{Total Assets} § — kompaniyaga tegishli jami resurslar.

Misol: Agar kompaniyaning sof foydasi 20 000 AQSh dollari va jami aktivlari 500 000 AQSh dollari bo’lsa, ROA quyidagicha bo’ladi: $$ \text{Aktivlar rentabelligi} = \frac{20000}{500000} \times 100 = 4% $$

  1. Kapitalning rentabelligi (ROE): Bu koeffitsient kompaniyaning foyda olish uchun aktsiyadorlar kapitalidan qanchalik to’g’ri foydalanishini ko’rsatadi. U quyidagicha hisoblanadi: $$ \text{Kapitalning rentabelligi} = \frac{\text{Sof foyda}}{\text{Umumiy kapital}} \times 100 $$ qayerda:
  • § \text{Total Equity} § — aksiyadorlarga tegishli sof aktivlar.

Misol: Agar kompaniyaning sof foydasi $20,000 va umumiy kapitali $200,000 bo’lsa, ROE quyidagicha bo’ladi: $$ \text{Kapitalning rentabelligi} = \frac{20000}{200000} \times 100 = 10% $$

  1. Qarzning o’z kapitaliga nisbati: Bu koeffitsient kompaniyaning umumiy majburiyatlarini aktsiyadorlar kapitali bilan solishtirish yo’li bilan uning moliyaviy leveragesini o’lchaydi. U quyidagicha hisoblanadi: $$ \text{Qarzning o’z kapitaliga nisbati} = \frac{\text{Jami majburiyatlar}}{\text{Jami o’z kapitali}} $$

Misol: Agar kompaniyaning umumiy majburiyatlari 300 000 AQSh dollari va umumiy kapitali 200 000 AQSh dollariga teng bo’lsa, qarzning o’z kapitaliga nisbati quyidagicha bo’ladi: $$ \text{Qarzning o’z kapitaliga nisbati} = \frac{300000}{200000} = 1,5 $$

  1. Dividend rentabelligi: Bu koeffitsient kompaniya har yili uning aksiyalari narxiga nisbatan qancha miqdorda dividendlar to’lashini ko’rsatadi. U quyidagicha hisoblanadi: $$ \text{Dividend daromadi} = \frac{\text{Dividendlar}}{\text{Aktsiya narxi}} \times 100 $$

Misol: Agar kompaniya har bir aksiya uchun $5 dividend to’lasa va aktsiya narxi $50 bo’lsa, dividend daromadi quyidagicha bo’ladi: $$ \text{Dividend daromadi} = \frac{5}{50} \times 100 = 10% $$

Nisbatlar tahlili kalkulyatoridan qachon foydalanish kerak?

  1. Investitsiya qarorlari: Investorlar investitsiya qarorlarini qabul qilishdan oldin kompaniyaning moliyaviy holatini baholash uchun ushbu kalkulyatordan foydalanishlari mumkin.
  • Misol: rentabellik va samaradorlik koeffitsientlari asosida aktsiyalarni sotib olish, ushlab turish yoki sotishni baholash.
  1. Moliyaviy rejalashtirish: Biznes egalari ma’lumotli moliyaviy qarorlar qabul qilish uchun vaqt o’tishi bilan o’z kompaniyalari faoliyatini tahlil qilishlari mumkin.
  • Misol: Xarajatlarni kamaytirish yoki investitsiyalar uchun hududlarni aniqlash.
  1. Qiyosiy tahlil: Nisbiy samaradorlikni aniqlash uchun bir sohadagi turli kompaniyalarning moliyaviy nisbatlarini solishtiring.
  • Misol: kuchli va zaif tomonlarini aniqlash uchun raqobatchilar bilan taqqoslash.
  1. Kreditni baholash: Kreditorlar kredit berishdan oldin biznesning kreditga layoqatliligini baholash uchun ushbu nisbatlardan foydalanishlari mumkin.
  • Misol: Moliyaviy barqarorlikni aniqlash uchun qarzni o’z kapitaliga nisbatini baholash.
  1. Ish faoliyatini monitoring qilish: Kompaniyaning moliyaviy ko’rsatkichlarini kuzatish va kerakli tuzatishlarni kiritish uchun ushbu nisbatlarni muntazam ravishda kuzatib boring.
  • Misol: Maqsadlar bajarilishini ta’minlash uchun choraklik natijalarni ko’rib chiqish.

Amaliy misollar

  • Korporativ moliya: Moliyaviy tahlilchi manfaatdor tomonlarga xulosalarni taqdim etishdan oldin kompaniya faoliyatini baholash uchun ushbu kalkulyatordan foydalanishi mumkin.
  • Startaplar: Tadbirkorlar kalkulyatordan moliyaviy ahvolini tushunish va potentsial investorlarni jalb qilish uchun foydalanishlari mumkin.
  • Akademik tadqiqotlar: Moliya sohasida tahsil olayotgan talabalar ushbu kalkulyatorni real kompaniyalarga loyihalar yoki amaliy tadqiqotlar uchun qo‘llashlari mumkin.

Turli qiymatlarni kiritish va hisoblangan nisbatlarni dinamik ravishda ko’rish uchun yuqoridagi kalkulyatordan foydalaning. Natijalar sizda mavjud bo’lgan moliyaviy ma’lumotlarga asoslanib qaror qabul qilishga yordam beradi.