Tushuntirish

Jarayon tannarxi nima?

Jarayon tannarxini hisoblash - bu ishlab chiqarishda xarajatlarni uzluksiz oqimda ishlab chiqariladigan mahsulotlarga taqsimlash uchun ishlatiladigan usul. Bu usul, ayniqsa, kimyo, to’qimachilik va oziq-ovqat ishlab chiqarish kabi mahsulotlarni bir-biridan ajratib bo’lmaydigan sohalar uchun foydalidir. Umumiy ishlab chiqarish tannarxi ishlab chiqarilgan birliklar soniga bo’linadi va bir birlik narxini aniqlaydi.

Umumiy ishlab chiqarish tannarxi va birlik uchun tannarxni qanday hisoblash mumkin?

Ishlab chiqarishning umumiy qiymatini quyidagi formula bo’yicha hisoblash mumkin:

Jami ishlab chiqarish xarajati (TPC):

§§ TPC = Total Cost + (Variable Cost per Unit × Units Produced) + Fixed Costs + Material Costs + Labor Costs §§

qayerda:

  • § TPC § — Umumiy ishlab chiqarish qiymati
  • § Total Cost § — Ishlab chiqarishning dastlabki umumiy qiymati
  • § Variable Cost per Unit § — Ishlab chiqarish darajasiga qarab oʻzgarib turadigan xarajat
  • § Units Produced § — Jami ishlab chiqarilgan birliklar soni
  • § Fixed Costs § — Ishlab chiqarish darajasiga qarab oʻzgarmaydigan xarajatlar
  • § Material Costs § — Ishlab chiqarishda foydalanilgan xomashyo bilan bog‘liq xarajatlar
  • § Labor Costs § — Ishlab chiqarishga jalb qilingan mehnat bilan bog‘liq xarajatlar

Bir birlik narxi:

§§ Cost per Unit = \frac{Total Production Cost}{Units Produced} §§

qayerda:

  • § Cost per Unit § — Har bir ishlab chiqarilgan birlik uchun ajratilgan xarajatlar
  • § Total Production Cost § — Yuqorida hisoblangan ishlab chiqarishning umumiy qiymati
  • § Units Produced § — Ishlab chiqarilgan birliklarning umumiy soni

Misol:

Aytaylik, kompaniya quyidagi xarajatlarga ega:

  • Umumiy xarajat: $1000
  • Ishlab chiqarilgan birliklari: 100
  • Birlik uchun o’zgaruvchan xarajatlar: $5
  • Ruxsat etilgan xarajatlar: $200
  • Materiallar narxi: $300
  • Ish haqi: $150

Jami ishlab chiqarish tannarxini hisoblash:

§§ TPC = 1000 + (5 × 100) + 200 + 300 + 150 = 1000 + 500 + 200 + 300 + 150 = 2150 §§

Bir birlik narxini hisoblash:

§§ Cost per Unit = \frac{2150}{100} = 21.50 §§

Jarayonni hisoblash kalkulyatoridan qachon foydalanish kerak?

  1. Ishlab chiqarish tahlili: ishlab chiqarish jarayonlarining samaradorligini aniqlash va tannarxni pasaytirish yo‘nalishlarini aniqlash.
  • Misol: Resurs taqsimotini optimallashtirish uchun zavod ishlab chiqarish xarajatlarini tahlil qilishi mumkin.
  1. Narxlar strategiyasi: Xarajatlarni aniq hisob-kitoblar asosida raqobatbardosh narxlarni belgilash.
  • Misol: Biznes o’z narxlari barcha ishlab chiqarish xarajatlarini qoplashini ta’minlash uchun kalkulyatordan foydalanishi mumkin.
  1. Byudjetlashtirish va prognozlash: Tarixiy ma’lumotlarga asoslangan kelajakdagi ishlab chiqarish xarajatlarini baholash.
  • Misol: Kompaniya joriy ishlab chiqarish darajasidan kelib chiqib, keyingi chorak uchun o’z xarajatlarini loyihalashi mumkin.
  1. Moliyaviy hisobot: Moliyaviy hisobotlar uchun aniq xarajat ma’lumotlarini taqdim etish.
  • Misol: Ishlab chiqaruvchi shaffoflik uchun manfaatdor tomonlarga ishlab chiqarish xarajatlari haqida hisobot berishi mumkin.
  1. Xarajatlarni nazorat qilish: Vaqt o’tishi bilan ishlab chiqarish xarajatlarini kuzatish va nazorat qilish.
  • Misol: Biznes tendentsiyalarni aniqlash va asoslangan qarorlar qabul qilish uchun xarajatlardagi o’zgarishlarni kuzatishi mumkin.

Amaliy misollar

  • Oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish: Nonvoyxona ushbu kalkulyatordan non partiyasini ishlab chiqarish tannarxini aniqlashda foydalanishi mumkin, bu esa ularga o‘z mahsulotlari uchun to‘g‘ri narx belgilashga yordam beradi.
  • To’qimachilik ishlab chiqarish: Kiyim ishlab chiqaruvchisi rentabellikni oshirish uchun kiyim-kechak ishlab chiqarish bilan bog’liq xarajatlarni tahlil qilishi mumkin.
  • Kimyoviy ishlab chiqarish: Kimyo zavodi byudjet cheklovlariga muvofiqligini ta’minlash uchun ishlab chiqarish xarajatlarini baholashi mumkin.

Asosiy atamalarning ta’riflari

  • Umumiy xarajat: ishlab chiqarish jarayonida yuzaga kelgan umumiy xarajatlar, shu jumladan doimiy va o’zgaruvchan xarajatlar.
  • O’zgaruvchan xarajatlar: ishlab chiqarish darajasiga to’g’ridan-to’g’ri mutanosib ravishda o’zgarib turadigan xarajatlar, masalan, xom ashyo va ishchi kuchi.
  • Doimiy xarajatlar: ishlab chiqarish darajasidan qat’iy nazar doimiy bo’lib qoladigan xarajatlar, masalan, ijara va ish haqi.
  • Material xarajatlar: Tovar ishlab chiqarishda foydalaniladigan xom ashyo bilan bog’liq xarajatlar.
  • Mehnat xarajatlari: ishlab chiqarish jarayoniga jalb qilingan ishchi kuchi bilan bog’liq xarajatlar.

Turli qiymatlarni kiritish uchun yuqoridagi kalkulyatordan foydalaning va jami ishlab chiqarish xarajati va birlik narxining dinamik o’zgarishini ko’ring. Natijalar sizda mavjud bo’lgan ma’lumotlarga asoslanib qaror qabul qilishga yordam beradi.