Tushuntirish
Komponentning amortizatsiyasi nima?
Komponentlarning amortizatsiyasi deganda, vaqt o’tishi bilan eskirish, eskirish yoki eskirish tufayli jismoniy aktivning qiymatining pasayishi tushuniladi. Amortizatsiyani qanday hisoblashni tushunish korxonalar va jismoniy shaxslar uchun juda muhim, chunki u moliyaviy hisobotlarga, soliq majburiyatlariga va investitsiya qarorlariga ta’sir qiladi.
Komponentning amortizatsiyasini qanday hisoblash mumkin?
Yillik amortizatsiya turli usullar yordamida hisoblanishi mumkin, eng keng tarqalgani To’g’ri chiziqli usul va Balansning pasayishi usuli.
1. To’g’ri chiziq usuli
Bu usul aktivning tannarxini foydalanish muddati davomida teng ravishda taqsimlaydi. To’g’ri chiziqli usul yordamida yillik amortizatsiyani hisoblash formulasi:
Yillik amortizatsiya (to‘g‘ri chiziq):
§§ D = \frac{C - S}{L} §§
qayerda:
- § D § — yillik amortizatsiya
- § C § — komponentning dastlabki qiymati
- § S § — qutqaruv qiymati (foydalanish muddati oxiridagi taxminiy qoldiq qiymati)
- § L § — komponentning ishlash muddati yillar bilan
Misol:
- Dastlabki xarajat (§ C §): $1000
- Qutqarish qiymati (§ S §): $100
- Foydalanish muddati (§ L §): 5 yil
Yillik amortizatsiya:
§§ D = \frac{1000 - 100}{5} = 180\text{ } \text{USD} §§
2. Balansni pasaytirish usuli
Ushbu usul har yili aktivning qolgan balans qiymatiga doimiy amortizatsiya normasini qo’llaydi. Yillik amortizatsiyani pasayuvchi qoldiq usuli yordamida hisoblash formulasi:
Yillik amortizatsiya (kamayayotgan qoldiq):
§§ D = C \times r §§
qayerda:
- § D § — yillik amortizatsiya
- § C § — komponentning dastlabki qiymati
- § r § — amortizatsiya darajasi (oʻnlik kasr sifatida koʻrsatilgan)
Misol:
- Dastlabki xarajat (§ C §): $1000
- Amortizatsiya darajasi (§ r §): 20% (0,20)
Birinchi yil uchun yillik amortizatsiya:
§§ D = 1000 \times 0.20 = 200\text{ } \text{USD} §§
Komponent amortizatsiya kalkulyatoridan qachon foydalanish kerak?
- Moliyaviy hisobot: korxonalar ushbu kalkulyatordan moliyaviy hisobotlarda aktivlar qiymati va amortizatsiya xarajatlarini aniq hisobot qilish uchun foydalanishlari mumkin.
- Misol: manfaatdor tomonlar uchun yillik moliyaviy hisobotlarni tayyorlash.
- Soliq tayyorlash: Amortizatsiyani tushunish aktivlar amortizatsiyasi bilan bog’liq soliq chegirmalarida yordam beradi.
- Misol: tadbirkorlik aktivlari uchun soliq deklaratsiyasida amortizatsiya talab qilish.
- Byudjetlashtirish va prognozlash: mavjud aktivlarning amortizatsiyasini tushunish orqali kelajakdagi kapital xarajatlarni rejalashtirishga yordam beradi.
- Misol: eskirgan uskunani qachon almashtirishni baholash.
- Investitsiya tahlili: Investorlar kompaniyadagi aktivlarning qiymatini va ularning umumiy moliyaviy salomatlikka ta’sirini baholashlari mumkin.
- Misol: Ishlab chiqarish firmasida mashinalarning eskirishini tahlil qilish.
- Aktivlarni boshqarish: Tashkilotlar texnik xizmat ko’rsatish va almashtirish bo’yicha asosli qarorlar qabul qilish uchun vaqt o’tishi bilan o’z aktivlarining qiymatini kuzatishi mumkin.
- Misol: Avtoparkning eskirishini kuzatish.
Amaliy misollar
- Ishlab chiqarish: zavod ushbu kalkulyatordan mashinaning eskirishini aniqlash uchun foydalanishi mumkin, bu esa kelajakdagi yangilanishlar yoki almashtirishlarni rejalashtirishga yordam beradi.
- Ko’chmas mulk: Mulk egalari vaqt o’tishi bilan investitsiya qiymatini tushunish uchun binolarning amortizatsiyasini hisoblashlari mumkin.
- Shaxsiy moliya: jismoniy shaxslar transport vositalari yoki elektronika kabi shaxsiy aktivlarining amortizatsiyasini kuzatish uchun kalkulyatordan foydalanishlari mumkin.
Asosiy shartlar
- Boshlang’ich xarajat: Har qanday amortizatsiyadan oldingi aktivning sotib olish narxi.
- Qutqaruv qiymati: Foydalanish muddati oxirida aktivning taxminiy qiymati.
- Umr muddati: aktivning foydali bo‘lishi kutilayotgan muddat (yillarda).
- Aortizatsiya darajasi: Aktiv qiymatining pasayib borayotgan qoldiq usulida har yili pasayish foizi.
Turli qiymatlarni kiritish va yillik amortizatsiyani dinamik ravishda o’zgartirishni ko’rish uchun yuqoridagi kalkulyatordan foydalaning. Natijalar sizda mavjud bo’lgan moliyaviy ma’lumotlarga asoslanib qaror qabul qilishga yordam beradi.