Tushuntirish
Xarajatlar rejasini qanday tuzish kerak?
Xarajat rejasi - bu sizga qancha pul (daromad) kelganingizni va qancha pul sarflayotganingizni (xarajatlarni) tushunishga yordam beradigan moliyaviy vositadir. Ushbu raqamlarni tahlil qilib, siz o’zingizning moliyaviy ahvolingiz bo’yicha asosli qarorlar qabul qilishingiz mumkin.
Xarajatlar rejasining asosiy tarkibiy qismlari quyidagilardan iborat:
- Daromad: ish haqi, bonuslar, ijara daromadlari va boshqalarni o’z ichiga olishi mumkin bo’lgan umumiy pul miqdori.
- Doimiy xarajatlar: oyma-oy o’zgarmaydigan muntazam, takrorlanadigan xarajatlar, masalan, ijara, ipoteka, sug’urta va obunalar.
- Oʻzgaruvchan xarajatlar: Oʻzgaruvchan xarajatlar, masalan, oziq-ovqat, oʻyin-kulgi va tashqarida ovqatlanish.
- Omonat: Sizning daromadingizning kelajakda foydalanish uchun ajratadigan qismi, odatda umumiy daromadingizning foizi sifatida ifodalanadi.
- Qarzlar: Siz to’lashingiz kerak bo’lgan har qanday to’lanmagan kreditlar yoki kredit karta qoldiqlari.
Xarajatlar rejangizni hisoblash formulasi
Moliyangizni samarali boshqarish uchun siz quyidagi formulalardan foydalanishingiz mumkin:
- Tejamkorlikni hisoblash:
- §§ \text{Savings} = \frac{\text{Savings Percentage}}{100} \times \text{Income} §§
qayerda:
- § \text{Savings} § — tejalgan miqdor
- § \text{Savings Percentage} § — tejash uchun daromad foizi
- § \text{Income} § — jami daromad
- Jami xarajatlarni hisoblash:
- §§ \text{Total Expenses} = \text{Fixed Expenses} + \text{Variable Expenses} + \text{Debts} §§
qayerda:
- § \text{Total Expenses} § — barcha xarajatlar summasi
- § \text{Fixed Expenses} § — oylik muntazam xarajatlar
- § \text{Variable Expenses} § — oʻzgaruvchan oylik xarajatlar
- § \text{Debts} § — umumiy qarz toʻlovlari
- Qolgan byudjet hisobi:
- §§ \text{Remaining Budget} = \text{Income} - \text{Total Expenses} - \text{Savings} §§
qayerda:
- § \text{Remaining Budget} § — xarajatlar va jamgʻarmalardan keyin qolgan pul
Xarajatlar rejasi kalkulyatoridan foydalanishga misol
Ssenariy: Sizning oylik daromadingiz 3000 dollar. Sizning doimiy xarajatlaringiz $ 1000, o’zgaruvchan xarajatlar $ 500, siz daromadingizning 20 foizini tejashni xohlaysiz va sizda 300 dollar qarzingiz bor.
- Tejamkorlikni hisoblang:
- Tejamkorlik = 3000$ ning 20% = 600$
- Jami xarajatlarni hisoblang:
- Jami xarajatlar = $1000 (qat’iy) + $500 (o’zgaruvchan) + $300 (qarzlar) = $1,800
- Qolgan byudjetni hisoblang:
- Qolgan byudjet = 3000$ - 1800$ - 600$ = 600$
Ushbu misolda, barcha xarajatlar va jamg’armalarni hisobga olgandan so’ng, sizning byudjetingizda 600 dollar qoladi.
Xarajatlar rejasi kalkulyatoridan qachon foydalanish kerak?
- Byudjetlashtirish: Sizning moliyaviy maqsadlaringizga mos keladigan oylik byudjetni yaratish.
- Moliyaviy rejalashtirish: Moliyaviy ahvolingizni baholash va kerak bo’lganda tuzatishlar kiritish.
- Qarzni boshqarish: Qarzlarni to’lash uchun qancha mablag’ ajratishingiz mumkinligini tushunish.
- Tejamkorlik maqsadlari: jamg‘arma maqsadlarini samarali belgilash va kuzatish.
- Xarajatlarni kuzatish: Vaqt o’tishi bilan sarf odatlaringizni kuzatish va tahlil qilish.
Amaliy misollar
- Shaxsiy moliya: Bir kishi ushbu kalkulyatordan oylik budjetini rejalashtirish va kelajakdagi maqsadlari uchun yetarli mablag‘ tejashiga ishonch hosil qilish uchun foydalanishi mumkin.
- Oila byudjeti: Oilalar uy xarajatlari va jamg‘armalarini birgalikda boshqarish uchun kalkulyatordan foydalanishlari mumkin.
- Moliyaviy maslahatlar: Moliyaviy maslahatchilar ushbu vositadan mijozlarga moliyaviy ahvolini tushunishga va ongli qarorlar qabul qilishga yordam berishlari mumkin.
Asosiy atamalarning ta’riflari
- Daromad: Odatda muntazam ravishda olinadigan umumiy daromad.
- Doimiy xarajatlar: Vaqt o’tishi bilan doimiy bo’lib qoladigan xarajatlar.
- O’zgaruvchan xarajatlar: iste’mol yoki foydalanishga qarab o’zgarishi mumkin bo’lgan xarajatlar.
- Tejamkorlik: kelajakda foydalanish uchun ajratilgan pul, ko’pincha favqulodda vaziyatlar yoki aniq maqsadlar uchun.
- Qarzlar: kreditorlar yoki kreditorlar oldidagi pullar.
Qiymatlaringizni kiritish va xarajatlar rejangiz qanday shakllanayotganini ko’rish uchun yuqoridagi kalkulyatordan foydalaning. Natijalar sizning hozirgi vaziyatingizdan kelib chiqib, ongli moliyaviy qarorlar qabul qilishingizga yordam beradi.