Tushuntirish

Faoliyatga asoslangan xarajatlar (ABC) nima?

Faoliyatga asoslangan xarajatlar (ABC) - bu tashkilotdagi faoliyatni aniqlaydigan va har bir faoliyatning narxini har birining haqiqiy iste’moliga qarab barcha mahsulot va xizmatlarga belgilaydigan xarajatlarni hisoblash usuli. Ushbu usul muayyan faoliyat bilan bog’liq xarajatlarni aniqroq aks ettirishni ta’minlaydi, bu esa qarorlarni yaxshiroq qabul qilish va resurslarni taqsimlashga olib keladi.

ABC kalkulyatoridan qanday foydalanish kerak?

ABC kalkulyatori sizga umumiy qo’shimcha xarajatlarni, muayyan faoliyatning narxini va ushbu faoliyat hajmini kiritish imkonini beradi. Keyin u har bir faoliyat uchun xarajatlarni hisoblab chiqadi, bu sizga har bir faoliyat umumiy xarajatlaringizga qanchalik hissa qo’shishini tushunishga yordam beradi.

Bir faoliyat uchun xarajatlarni hisoblash formulasi:

§§ \text{Cost per Activity} = \frac{\text{Total Overhead Costs} + \text{Cost of Activity}}{\text{Volume of Activity}} §§

qayerda:

  • § \text{Cost per Activity} § — har bir faoliyat birligi uchun hisoblangan xarajat
  • § \text{Total Overhead Costs} § — maʼlum bir mahsulot yoki xizmatga bevosita bogʻlanishi mumkin boʻlmagan umumiy bilvosita xarajatlar
  • § \text{Cost of Activity} § - muayyan faoliyat bilan bog’liq to’g’ridan-to’g’ri xarajatlar
  • § \text{Volume of Activity} § — bajarilgan faoliyat birliklarining umumiy soni

Misol:

  1. Umumiy umumiy xarajatlar (§ \text{Total Overhead Costs} §): $1000
  2. Faoliyat narxi (§ \text{Cost of Activity} §): $200
  3. Faoliyat hajmi (§ \text{Volume of Activity} §): 50

Formuladan foydalanish:

§§ \text{Cost per Activity} = \frac{1000 + 200}{50} = 24.00 §§

Bu shuni anglatadiki, faoliyat birligi uchun xarajat 24,00 dollarni tashkil qiladi.

ABC kalkulyatoridan qachon foydalanish kerak?

  1. Xarajatlarni boshqarish: Qo’shimcha xarajatlar turli faoliyatlar bo’yicha qanday taqsimlanishini tushuning.
  • Misol: Ishlab chiqaruvchi kompaniya qaysi jarayonlar qimmatroq ekanligini aniqlashi va shunga mos ravishda sozlashi mumkin.
  1. Narxlar strategiyasi: Xizmat yoki mahsulotni taqdim etishning haqiqiy narxidan kelib chiqqan holda narxlarni belgilang.
  • Misol: Xizmat ko’rsatuvchi provayder rentabellikni ta’minlash uchun xizmat ko’rsatish narxini aniqlashi mumkin.
  1. Byudjetlashtirish: Har bir faoliyat bilan bog‘liq xarajatlarni tushunish orqali resurslarni yanada samaraliroq taqsimlang.
  • Misol: Loyiha menejeri turli loyiha tadbirlari xarajatlarini bilish orqali aniqroq byudjet tuzishi mumkin.
  1. Ushbu samaradorlikni o’lchash: Tashkilot ichidagi turli faoliyat samaradorligini baholash.
  • Misol: Biznes qaysi faoliyat sarmoyadan eng yaxshi daromad keltirishini baholashi mumkin.
  1. Qaror qabul qilish: Qaysi faoliyatni davom ettirish, o’zgartirish yoki yo’q qilish haqida asosli qarorlar qabul qiling.
  • Misol: kompaniya ABC tahlili asosida iqtisodiy jihatdan samarali bo’lmagan mahsulot qatorini to’xtatishga qaror qilishi mumkin.

Amaliy misollar

  • Ishlab chiqarish: Zavod har bir ishlab chiqarish liniyasining narxini aniqlash uchun ABC Kalkulyatoridan foydalanishi mumkin, bu esa samarasizlik va yaxshilash joylarini aniqlashga yordam beradi.
  • Xizmat ko’rsatish sohasi: konsalting firmasi narxlarni belgilash va xizmat ko’rsatishni optimallashtirish uchun har xil turdagi mijozlarni jalb qilish bilan bog’liq xarajatlarni tahlil qilishi mumkin.
  • Sog‘liqni saqlash: Kasalxona turli muolajalar va muolajalar xarajatlarini baholashi mumkin, bu esa resurslarni yaxshiroq taqsimlash va bemorlarni parvarish qilish strategiyalariga olib keladi.

Asosiy shartlar

  • Umumiy xarajatlar: ma’lum bir mahsulot yoki xizmatga bevosita bog’liq bo’lmagan bilvosita xarajatlar, masalan, kommunal xizmatlar, ijara va ma’muriy ish haqi.
  • Faoliyat qiymati: mehnat va materiallar kabi muayyan faoliyatni amalga oshirish bilan bog’liq to’g’ridan-to’g’ri xarajatlar.
  • Faoliyat hajmi: umumiy xarajatlar taqsimotiga ta’sir ko’rsatishi mumkin bo’lgan faoliyatning umumiy soni.

Turli qiymatlarni kiritish uchun yuqoridagi kalkulyatordan foydalaning va har bir faoliyat uchun xarajat dinamik ravishda qanday o’zgarishini ko’ring. Natijalar sizda mavjud bo’lgan ma’lumotlarga asoslanib qaror qabul qilishga yordam beradi.